Book Name:Hazrat Adam عَلَیْهِ السَّلَام Ki Ilm Ki Wusat
وَ لٰكِنَّ اَكْثَرَ النَّاسِ لَا یَعْلَمُوْنَ(۶) یَعْلَمُوْنَ ظَاهِرًا مِّنَ الْحَیٰوةِ الدُّنْیَا ۚۖ-وَ هُمْ عَنِ الْاٰخِرَةِ هُمْ غٰفِلُوْنَ(۷)
(پارہ:21، سورۀ الروم:6-7)
ترجمهٴ کنزُ العِرفان: خو اکثر خلق نۀ پوهيږي۔ د سترګو وړاندې دُنياوي ژوند پيژني، او هغوئي د اخرت نه بالکل غافله دي۔
د دې آيت مبارک پۀ تفسير کښې علامه نسفي رَحْمَةُ اللهِ عَلَيْه ليکلي دي: دلته الله پاک د جهالت دوه قِسمونه بيان کړي دي: (1): يو جهالت دا دے چې بنده هډو پۀ څۀ پوهيږي نۀ، لکه څنګه چې دلته ډير خلق بالکل اَن پړهه وي، هغوئي له خپل نوم ليکل هم نۀ ورځي (2): د جهالت دويم قِسم دے:
یَعْلَمُوْنَ ظَاهِرًا مِّنَ الْحَیٰوةِ الدُّنْیَا ۚۖ-وَ هُمْ عَنِ الْاٰخِرَةِ هُمْ غٰفِلُوْنَ(۷)
يعنې هٰغه کَس کوم چې د ظاهري دُنيا معلومات خو ډير زيات لري خو د اخرت نه بالکل غافله دے، دۀ ته اګر که اَن پړهه نشي وئيلے کيدے، البته دا هم جاهل دے۔ ([1])
اوس وګورئ چې څومره هم دُنيائي عِلمونه دي، هغه مونږ ته صرف د ظاهري دُنيا حالونه وائي، مثلاً * پۀ رياضۍ کښې مونږ ته حساب کتاب ښودلے کيږي * فزکس (يعنې طبيعيات) د مادې (Matter) پۀ باره کښې معلومات ورکوي، مثلاً يو وجود حرکت څنګه کوي، ودريږي څنګه؟ د دې خاصيتونه څۀ دي؟ وغيره * دغه شان بائيولوجي ده، پۀ دې کښې د ساه لرونکو پۀ باره کښې معلومات وي * ارضيات، فلکيات، بينکنګ، انجنيئرنګ وغيره وغيره چې څومره هم علمونه دي، پۀ دې ټولو کښې هُم د ظاهري دُنيا معلومات دي۔
د اخرت معلومات مثلاً * د الله پاک پيژندګلو * د رسول الله صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَاٰلِهٖ وَسَلَّم شان مبارک * جَنَّت او د دوزخ * د قيامت معلومات * پۀ اخرت کښې کوم يو څيز نقصان