وګورو نو دا نظريه د ټولو نه وړومبے اعلیٰ حضرت رَحْمَةُ اللهِ عَلَيْه پيش کړه، يواځې يـې پيش نۀ کړه بلکې د دې يـې پۀ سختۍ سره څوکيداري هم وکړه۔ پۀ کال 1897ء کښې د هندوستان پۀ ښار پټنه کښې يو کانفرنس وشو، پۀ کوم کښې چې اعلیٰ حضرت رَحْمَةُ اللهِ عَلَيْه باقاعده دوه قومي نظريه بيان کړه۔^([1]) او صرف پۀ تقرير او پۀ ليکلو کښې نۀ بلکې اعلیٰ حضرت رَحْمَةُ اللهِ عَلَيْه د شعرونو پۀ رڼا کښې هم دوه قومي نظريه ډيره خوره کړه۔ د اعلیٰ حضرت رَحْمَةُ اللهِ عَلَيْه مشهور شعر دے:

وہ کہ اُس در کا ہوا، خَلْقِ خُدا اس کی ہوئی                وہ کہ اُس دَرْ سے پِھرا، اللہ اُس سے پِھر گیا^([2])

دا د دوه قومي نظريې بيان دے۔ اعلیٰ حضرت رَحْمَةُ اللهِ عَلَيْه ليکلي دي:

انہیں جانا، انہیں مانا، نہ رکھا غیر سے کام                     للہِ الْحَمْد میں دُنیا سے مسلمان گیا^([3])

دا هم د دوه قومي نظريې بيان دے۔ د اعلیٰ حضرت رَحْمَةُ اللهِ عَلَيْه ورور جان مولانا حَسَن رضا خان رَحْمَةُ اللهِ عَلَيْه ليکلي دي:

اپنا عزیز وہ ہے، جسے تُو عزیز ہے                     ہم کو ہے وہ پسند، جسے آئے تُو پسند^([4])

دا هم صفا صفا د دوه قومي نظريې بيان دے۔

د ازادۍ تحريک او اعلیٰ حضرت رَحْمَةُ اللهِ عَلَيْه

د پاکستان چې کوم د ازادۍ تحريک دے، د دې لږ پۀ تاريخ باندې نظر واچوئ، يو وخت وو چې لوئي لوئي ليډران هُم د دوه قومي نظريې قائل نۀ وو ٭ دوئي د مسلمانانو او