ازاد انسان وي، هغۀ خپل ځان نۀ بلکې چې تر څومره وخته پورې هغۀ کار کوي، خپل هٰغه همره وخت خرڅوي، پۀ بدل کښې مزدوري اخلي، کله چې د هغۀ د کار وخت ختم شي نو بيا هغۀ ازاد دے پۀ خپله خوښه چې څۀ کول غواړي کولے يـې شي خو پخوا چې به کوم غلامان وو، هغوئي به باقاعده د بازار نه پۀ پيسو اخستے کيدل، د حضرت اَبُو ذَر غفاري رَضِىَ اللهُ عَـنْهُ پۀ واقعه کښې د غُلام ذِکر دے، خوږ آقا و مولا، مکي مَدَني مصطفٰے صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَاٰلِهٖ وَسَلَّم د غلام حقونه بيان کړل او اوئې فرمائيل: دا چې ستاسو کوم غلامان دي، دا ستاسو وروڼه دي۔ الله پاک دوئي ستاسو ماتحت کړي دي، پس د چا چې کوم  ورور ماتحت وي، هغۀ له پکار دي چې * څۀ پخپله خوري هغۀ پۀ ماتحت باندې هم خوري * څۀ چې پخپله اغوندي هغۀ ماتحت ته هم اغوندي۔ ^([1])

 اَللہُ اَکْبَر! د غلامانو د حقونو پۀ باره کښې دا هٰغه جُملې دي، د کومو چې به کيدے شي چا سوچ هم نۀ وي کړے، د لوئي لوئي فسلفيانو پۀ ذهنونو کښې به د دې خيال هم نۀ وي راغلے، خوږ آقا و مولا، مکي مَدَني مصطفٰے صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَاٰلِهٖ وَسَلَّم د غلامانو او د خادمانو پۀ باره کښې ترغيب فرمائي چې ستاسو چې کوم وروڼه ستاسو ماتحت دي، هغوئي بالکل د ځان نه کم تر مۀ ګڼئ، که څوک آقا دے که غلام، سيټھ دے که نوکر، ټول د حضرت آدم عَلَیْهِ السَّلَام اولاد دے، ځکه ټول وروڼه دي، ځکه د خپل غلام، د خپل نوکر، د خپل ملازم سره هٰغه سلوک وکړئ! کوم چې د خپل ورور سره کولے شي، هغوئي له هم هٰغه څۀ د خوراک د پاره ورکړئ کوم چې پخپله خورئ، هغوئي له هم د اغوستو د پاره هٰغه څۀ ورکړئ څۀ چې پخپله اغوندئ۔۔۔!!

سُبْحٰنَ اللہ! دا صرف د وئيلو تر حده پورې نۀ دي، صحابۀ کرامو رَضِىَ اللهُ عَـنْهُم پۀ دې باندې عمل هم وکړو او اوئې ښودل، حضرت اَبُو ذَر غفاري رَضِىَ اللهُ عَـنْهُ صحابئ رسول دے، د