مَا کَانَ مُحَمَّدٌ اَبَاۤ  اَحَدٍ مِّنۡ رِّجَالِکُمۡ وَ لٰکِنۡ رَّسُوۡلَ اللّٰہِ وَ خَاتَمَ  النَّبِیّٖنَ ؕ وَ  کَانَ اللّٰہُ  بِکُلِّ شَیۡءٍ عَلِیۡمًا (۴۰)

مفهوم ترجَمۀ کنزُ العرفان: مُحَمَّد ستاسو په نارينؤ کښې د چا پلار نه دے خو د الله رسول دے او د ټولو نبيانو په آخره کښې تشريف راوړونكے دے او الله په هر څه پوهه لرونکے دے.

د دې آيت شريف تفسير پخپله آخري نبي، رسولِ هاشمي صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَاٰلِهٖ وَسَلَّم هم اوفرمائيلو، صحابۀ کرامو رَضِیَ اللهُ عَنْهُم هم د دې تفسير بيان کړلو، تابعينو هم بيان کړو، بيا د هغه وخت نه واخله د 13 صدئ علمائے کرامو هم د دې آيت په باره کښې ډير ښکلي او علمي تحقيقات اوکړل، سيدي اعلٰی حضرت، امامِ اهلِسُنَّت شاه امام احمد رضا خان رَحْمَةُ اللهِ عَلَيْه د دې 13 واړو صدو د تحقيقاتو د خلاصے بيانولو سره ليکي: د خَاتَمُ النَّبِیّٖن معنیٰ دہ: آخِرُ الْاَنْبِیَاء يعنې (د ټولو نه آخري نبي چې) د حضور صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَاٰلِهٖ وَسَلَّم سره يا د هغوئي صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَاٰلِهٖ وَسَلَّم نه پس تر قيامته پورې چا ته نبوت ميلاويدل مُحال [ممکن نه] دي. د آيت په دې معنٰی کښې څه قِسمه تاويل يا تخصيص کول (يعنې د خپلې خوښې معنٰی ویستل) کُفر دے.^[1]

د خَاتَمُ النَّبِيِّين“ 5 کُفريه معانې

سيدي اعلٰی حضرت رَحْمَةُ اللهِ عَلَيْه نور ليکي:

(1) څوک چې اووائي: د خَاتَمُ النَّبِیِّیْن مطلب دے: نوي شريعت والا نبي، ځکه په دې اسلامي شريعت باندې عمل کولو والا نبـي راتللے شي.“  ده ويونکے کافِر دے. (2) څوک چې د  ”خَاتَمُ النَّبِیّٖن معنٰی نبـي بِالذّات (اصلي نبي)“ اوکړي، کافِر دے. (3) څوک چې د